Ιστορία των μουσικών οργάνων

[maik900]

Κοντραμπάσο​

Το κοντραμπάσο ή αλλιώς βαθύχορδο, είναι ένα έγχορδο μουσικό όργανο που παίζεται με δοξάρι. Έχει μήκος περίπου 1.80 μέτρα και διαθέτει τέσσερις χορδές (μι, λα, ρε, σολ), όπως και τα υπόλοιπα έγχορδα της συμφωνικής ορχήστρας. Παλιότερα, ήταν τρίχορδο, ενώ σήμερα υπάρχουν και πεντάχορδα όργανα. Είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος και με τον πιο βαθύ ήχο από τα μέλη της "οικογένειας" του βιολιού. Παίζεται με το κάτω μέρος να στηρίζεται στο έδαφος με τη βοήθεια μεταλλικής ράβδου.
Η καταγωγή του ανάγεται στο β’ μισό του 16ου αι., όπου ανήκε στην οικογένεια της βιόλας ντα γκάμπα και ονομαζόνταν βιολόνε. Για δύο αιώνες και περισσότερο χρησιμοποιήθηκε μόνο για να ενισχύσει την μπάσα μελωδική γραμμή ενός μουσικού έργου, την οποία παίζει το βιολοντσέλλο.
Ως σολιστικό όργανο χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Μότσαρτ ενώ αξιοποιήθηκε επιτυχώς και από άλλους συνθέτες όπως ο Σούμπερτ και ο Στραβίνσκι. Ασφαλώς, το μάκρος των χορδών και οι μεγάλες αποστάσεις ανάμεσα στους φθόγγους του, δυσκολεύουν κάποιες τεχνικές εκτέλεσης ενω είναι πιο δύσκολο να παίξει γρήγορες μελωδίες σαν αυτές που αποδίδουν τα υπόλοιπα έγχορδα!
Το κοντραμπάσο είναι επίσης βασικό όργανο της τζαζ μουσικής όπου παίζεται συνήθως όχι με το δοξάρι αλλά με τα δάχτυλα.
Γνωστοί κοντραμπασίστες της τζαζ είναι οι Τσαρλς Μίνγκους, Σκοτ Λα Φάρο, Τσάρλι Χέιντεν, Ρέι Μπράουν κ.ά.

 

[maik900]

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΤΑΟΥΛΙΟΥ​

Στον Πόντο είναι το ταούλιν (ταούλ’), οι υπόλοιποι το γνωρίζουν ως νταούλι, τύμπανο. Το ήξεραν όμως και οι Βυζαντινοί ως ένα κατεξοχήν ρυθμικό όργανο το οποίο ωστόσο έπρεπε να «ζευγαρώσει» με ένα μελωδικό όργανο προκειμένου να δημιουργήσει μια ζυγιά, δηλαδή ένα παραδοσιακό οργανικό συγκρότημα. Έτσι ήδη από τους βυζαντινούς χρόνους η πιο χαρακτηριστική ζυγιά που μπορεί κανείς να συναντήσει είναι το νταούλι μαζί με το ζουρνά. Η έντασή τους θα τα χρίσει ως το «δίδυμο» των χορών και γενικά των διασκεδάσεων, κυρίως σε ανοικτούς χώρους. Άλλοτε το νταούλι συνοδεύει το αγγείον (τουλούμ’).

Είναι το κυρίαρχο όργανο συνοδείας του ζουρνά, του αγγείου (γκάιντα) και σπανιότερα του κεμεντζέ (λύρα). Το χρησιμοποιούσαν κυρίως στους ανοιχτούς χώρους λόγω της μεγάλης του ηχητικής έντασης, λιγότερο δε στους κλειστούς όπου έπαιζαν πιο *****ά για να μην σκεπάζει τον ήχο των άλλων οργάνων, ιδίως του κεμεντζέ. Κατασκευάζεται σε διάφορα μεγέθη ανάλογα με τη σωματική διάπλαση του οργανοπαίχτη. Ένας ψηλός με μακριά χέρια έφτιαχνε σίγουρα μεγαλύτερο από έναν μικροκαμωμένο. Πάντως στον Πόντο γενικά συνήθιζαν νταούλια μεγάλου μεγέθους. Το ξύλο που χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή του ήταν καστανιά, την οποία θεωρούσαν ότι παράγει τον καλλίτερο ήχο. Έκοβαν μια φαρδιά σανίδα πάχους συνήθως 0,5 εκατοστών στο μέγεθος που ήθελαν, και την έβαζαν μέσα στο νερό για να *****ώσει. Κατόπιν την γύριζαν σε κύλινδρο και ένωναν τις δύο άκρες της με κόλλα και με καρφιά ή ξυλόκαρφα. Αυτό ονομάζεται κάσσα. Στις δύο βάσεις τοποθετούσαν τα δέρματα, που συνήθως ήταν γίδας, τράγου ή σπανιότερα προβάτου. Για την επεξεργασία του δέρματος χρησιμοποιούσαν την ίδια διαδικασία με το αγγείο. Τα δέρματα αυτά τα στερέωναν κυκλικά επάνω σε δύο στεφάνια, τα οποία είχαν λιγάκι μεγαλύτερη διάσταση από την κάσσα για να χωράει μέσα τους. Το ένα δέρμα ήταν συνήθως πιο χοντρό. Κατόπιν άνοιγαν στην περιφέρεια του δέρματος δίπλα στη στεφάνη τρύπες από όπου περνούσαν το σχοινί με το οποίο τέντωναν και έτσι κούρντιζαν το νταούλι.
Στο κέντρο της περιφέρειας της κάσσας άνοιγαν μια τρύπα 1 έως 2 εκατοστών για να μπορεί να φεύγει ο αέρας με το χτύπημα και να μην σπάει το δέρμα από την πίεση που δημιουργείται από την παλμική κίνηση. Η τρύπα αυτή επιδρά και στον ήχο του οργάνου. Μια πολύ μικρή τρύπα κάνει τον ήχο σκοτεινό και μ*****τό. Ενώ η πολύ μεγάλη τον κάνει κούφιο. Η κανονική διάμετρος κυμαίνεται από 1 έως 1,5 ή 2 περίπου εκατοστά και εξαρτάται από το μέγεθος του νταουλιού. Πάνω στην κάσσα και σπανίως στα σχοινιά στερέωναν το λουρί με το οποίο κρεμούσε ο ταουλτζής (ταουλιέρης) το όργανο στον ώμο του. Για να είναι πιο γερό το ταούλ΄ πολλές φορές έβαζαν εσωτερικά σε σχήμα σταυρού δύο κάθετα ξύλα που στερεώνονταν στις δύο απέναντι πλευρές, αλλά αυτό πρόσθετε βάρος.

Στη συνοδεία του νταουλιού διακρίνουμε δύο τρόπους παιξίματος, που υπαγορεύονται από το ρυθμικό τύπο της μουσικής που συνοδεύει κάθε φορά το νταούλι. Όταν η μελωδία που συνοδεύει είναι περιοδικού ρυθμικού τύπου, όπως π.χ. όλες οι χορευτικές μελωδίες, ο νταουλιέρης χτυπάει με το κοπάλ΄ τους ισχυρούς χρόνους του μέτρου και την βίτσα τους αδύνατους. Στην περιοδικότητα όμως αυτή δεν επαναλαμβάνεται το ίδιο πάντα σχήμα, τα ίδια δηλαδή χτυπήματα του νταουλιού. Ο καλός νταουλιέρης ξομπλιάζει διαρκώς το παίξιμό του με ενδιάμεσα χτυπήματα – υποδιαιρέσεις των ισχυρών και αδύνατων χρόνων – άλλοτε με το κοπάλ΄ και άλλοτε με την βίτσα, αντιστρέφει για λίγες στιγμές τη λειτουργία των δύο χεριών και χτυπάει τους ισχυρούς χρόνους με την βίτσα και τους αδύνατους με το κοπάλ΄, χτυπάει το στεφάνι αντί την δερμάτινη επιφάνεια: δυνατά ή σιγά, κοφτά και σκληρά ή *****ά και ξυστά, όπως και το μέρος στο οποίο τη χτυπάει, στο κέντρο, προς την περιφέρεια ή πολύ κοντά στο στεφάνι, χαρίζουν κάθε φορά κι ένα διαφορετικό τόνο στο χρώμα του ήχου.

Πηγη www.zaranikas.gr

 

[maik900]

Τουμπελέκι



Το παραδοσιακό ελληνικό τουμπελέκι ή στάμνα (κακώς χρησιμοποιείται

από πολλούς η ονομασία τουμπερλέκι) είναι ένα πήλινο κρουστό σε σχήμα

μισής κλεψύθρας. Στο μεγαλύτερο άνοιγμα στερεώνεται το δέρμα με

διάφορους τρόπους (συνήθως κόλλα και σχοινί). Το δέρμα είναι από

κατσίκα, ενώ σπανιότερα από γάιδαρο, ψάρι, φίδι, κύστη ζώου, κ.α.

Το ύψος του οργάνου είναι 30 με 50 εκατοστά και σπάνια φτάνει μέχρι και

70 εκατοστά. Σήμερα το συναντάμε σε μεγάλη ποικιλία με το ηχείο

κατασκευασμένο από μπρούτζο, αλουμίνιο, ξύλο και με το πλαστικό να

αντικαθιστά για λόγους πρακτικούς το δέρμα καθώς δεν το επιρρεάζουν

καιρικές συνθήκες όπως το κρύο και η υγρασία. Στον αραβικό κόσμο

ονομάζεται ταραμπούκα, ταρμπούκα και το ηχείο της κατασκευάζεται

από χυτό αλουμίνιο σε πάχος περίπου 10 χιλιοστών ή πηλό. Το δέρμα ή

πλαστικό στερεώνεται σε στεφάνι που με τη σειρά του εφαρμόζεται και

συγκρατείται στο μεγάλο άνοιγμα του ηχείου από ένα μεγαλύτερο στεφάνι

με κλειδιά που δίνουν την δυνατότητα του κουρδίσματος. Στα πήλινα

όργανα τα δέρματα στερεώνονται με τον συνδυασμό κόλλας και σχοινιού

και έχουν το ζέσταμα σαν μόνο τρόπο κουρδίσματος. Το αφρικάνικο

ντζέμπε είναι ξύλινο (σκαφτό σε κορμό), το κατσικίσιο δέρμα είναι

περασμένο σε ξύλινο στεφάνι που συγκρατείται και κουρδίζεται με ένα

σχοινί. Το πρώην «αφρικάνικο τηλέφωνο» είναι πολύ δημοφιλές σε

Σενεγάλη, Γουΐνέα, Ακτή Ελεφαντοστού και Μάλι. Τα τελευταία χρόνια

είναι το δημοφιλέστερο κρουστό της Αφρικής στην... Ευρώπη! Συγγενή

αφρικάνικα κρουστά είναι τα μπουκαραμπού, ζαμπάρ, ταμ-ταμ και

ζουρούμπα από την Ν. Σενεγάλη. Επίσης ξύλινο είναι το παραδοσιακό

περσικό τουμπέκ, ζαρμπ ενώ πήλινο είναι το ζερμπακάλι που συναντάμε

στο Αφγανιστάν . Στην παραδοσιακή μουσική της Ταΰλάνδης και της

Καμπόντζης ονομάζεται Θον και το δέρμα του είναι από φίδι. Το θον

Chartie έχει ξύλινο ηχείο ενώ το θον Mahorie πήλινο και είναι λίγο

μεγαλύτερο. Το θον παίζεται ταυτόχρονα με το ραμάνα.